Nazwa Góry Stołowe doskonale opisuje ich krajobraz, którego charakterystycznymi elementami są rozległe płaszczyzny zrównań i wznoszące się nad nimi, urwistymi ścianami, płaskie stoliwa skalnych bastionów. Unikalna rzeźba, wzbogacona dużym nagromadzeniem rozmaitych form erozji piaskowców w postaci głębokich szczelin, labiryntów i blokowisk skalnych, czy pojedynczych skałek o niespotykanych kształtach, czyni Góry Stołowe wyjątkowymi w skali Polski. Rzeźba ta jest odzwierciedleniem płytowej budowy geologicznej związanej z osadowym pochodzeniem tworzących je skał. W późnej kredzie, w okresie między ok. 95 do 80 mln lat obszar dzisiejszych Gór Stołowych stanowił zatokę rozległego i płytkiego morza czeskiego. Spływające z przylegających obszarów lądowych rzeki nanosiły materiał zwietrzelinowy, który osadzał się na jego dnie. W rezultacie utworzyły się trzy poziomy piaskowców: dolny, środkowy i górny, powstałe z gruboziarnistych osadów przedzielonych drobnoziarnistymi marglami. Piaskowce te zalegają prawie poziomo, a od licznych pionowych spękań noszą nazwę ciosowych. Skały margliste w południowo- zachodniej części gór łączą się w jeden kompleks o znacznej miąższości. Swój współczesny wygląd Góry Stołowe zawdzięczają stosunkowo młodym ruchom tektonicznym oraz erozji, które rozpoczęły się w miocenie i trwają po dzień dzisiejszy. Charakterystyczne powierzchnie zrównań powstały w wyniku długotrwałych okresów tektonicznego spokoju przed kolejnymi okresami wypiętrzania. Znajdują się one na trzech poziomach:
- Poziom III lub górny – wyniesiony dziś na wysokość 850 – 919 m n.p.m., na fragmentach górnej, najmłodszej, najsilniej zerodowanej piaskowcowej warstwy osadowej (górne piaskowce ciosowe); tworzą go wierzchowiny Wielkiego i Małego Szczelińca, Skalniaka i Narożnika.
- Poziom II lub środkowy – na wysokości 500 – 800 m n.p.m.; przykryty grubą zwietrzeliną skał marglistych budujących wraz z środkowymi piaskowcami ciosowymi niższą warstwę osadową; na tym poziomie położone są wsie Karłów, Pasterka i Łężyce Górne.
- Poziom I lub dolny w płn.- wsch. części gór na wysokości 400 – 500 m n.p.m.
Atrakcje Gór Stołowych – czyli co warto zobaczyć!
Góry Stołowe są obszarem bardzo atrakcyjnym i dobrze zagospodarowanym turystycznie. Obszar Parku przecina gęsta sieć pieszych szlaków turystycznych (o łącznej długości ok. 100 km), w tym odcinek głównego szlaku sudeckiego im. M. Orłowicza. Udostępniają one wszystkie osobliwości skalne masywu t.j.
- wspaniałe „skalne miasto” na Szczelińcu Wielkim (919 m n.p.m.), najwyższym szczycie Gór Stołowych
- skalne labirynty Błędnych Skał w masywie Skalniaka (915 m n.p.m.)
- Skalne Grzyby i Radkowskie Skały
- piękne widokowo Skały Puchacza
- położone w krajobrazie przypominającym sawannę Łężyckie Skałki
W Górach Stołowych fantastyczne formy skalne występują nie tylko na Szczelińcu Wielkim i Małym oraz w Błędnych Skałach. Spotkać je można również w rejonie tzw. Skalnych Grzybów (północno – wschodnia część PNGS), Radkowskich Skał (przy Szosie Stu Zakrętów) czy też w okolicach Białych Skał leżących przy Narożniku. Miejsca te są mniej znane i rzadziej odwiedzane przez turystów, przez co bardzo atrakcyjne dla osób ceniących kontakt z przyrodą.
Przy szlakach turystycznych znajdują się parkingi samochodowe i miejsca wypoczynku. Południowym skrajem obszaru prowadzi międzynarodowa szosa E – 67 z Pragi przez Wrocław do Warszawy. Drogowe przejścia graniczne pomiędzy Republiką Czeską a Polską znajdują się w Kudowie Słonem i Tłumaczowie. Wyjątkową atrakcję stanowi przecinająca Park „Szosa Stu Zakrętów” biegnąca z Kudowy Zdroju przez Karłów do Radkowa. Karłów jest najlepszym punktem wypadowym w najatrakcyjniejszą część Gór Stołowych – Szczeliniec Wielki i Błędne Skały. Osoby zainteresowane geologiczną przeszłością Szczelińca Wielkiego mogą skorzystać z tzw. Ścieżki Skalnej Rzeźby, opisującej w terenie genezę Gór Stołowych.
To warto zobaczyć!…
- Szczeliniec Wielki – GPS: 50° 29′ 5″ N 16° 20′ 25″ E
- Błędne Skały – GPS: 50° 28′ 49″ N 16° 17′ 14″ E
- Skalne Grzyby – GPS: 50° 27′ 40″ N 16° 25′ 3″ E
- Białe Skały – GPS: 50° 27′ 39″ N 16° 21′ 22″ E
- Łężyckie Skałki – GPS: 50° 27′ 20″ N 16° 19′ 57″ E
- Radkowskie Skały i Filary Skalne – GPS: 50° 28′ 42″ N 16° 23′ 39″ E
- Wodospady Pośny – GPS: 50° 29′ 25″ N 16° 21′ 31″ E